Ay: Temmuz 2025

Kötü Deneyimler: Düzensizliğin İçinde Yaşamak

Bazı şeyler önden haber vermez.
Mesela hayat.
Ne zaman nereden tekmeleyeceğini çoğu zaman önceden bildirmez.
Sen yolun düz gittiğini sanırsın ama asfalt bir anda biter.
Ve sen hâlâ yürümeye çalışırsın.
Ayakkabının altı parçalanır, dizin yere sürtünür, ama yine de anlamazsın:
“Yol değişti.”

İnsan, düzen hayal eder.
Bir şeyler belli bir şekilde ilerlesin, verdiğin emek sonuç versin, doğru kararlar iyi sonuçlar doğursun…
Ama dünya, lineer bir denklem değildir.
Hayat, “eğer çok çalışırsan başarırsın” diyen TED konuşmalarının yarattığı bir motivasyon evreni değil.
Burası, çaba gösterenin ezildiği, hak edenin sessiz kaldığı, çığırtkanın yükseldiği bir yer olabilir. Her zaman değil tabii ki.

Ve bu…
İşte bu, kötü deneyimdir.
Bir birey için, gerçekliğin en acımasız biçimde suratına çarpması.



Kötü deneyim, çoğu zaman bir hayalin su almasıdır.
Mesela okula başlarsın.
Sana “çalış, oku, başarılı ol” denmiştir.
Sen de okursun.
Sabahlara kadar sınavlara hazırlanırsın.
Sonra bir gün işe başvurursun.
Ve senden daha az bilgiye sahip biri, “dayısı” olduğu için alınıverir.
Sen ise CV’ni zarfa koyup posta kutusuna atarsın.
Kendinden bir parça da o zarfta kalır.

Bazen “etik” diye bir şeyin olmadığını anlarsın.
Yalancılar yükselir, dürüstler dışarıda kalır.
Kimse adil olmak zorunda değildir çünkü sistem zaten adil tasarlanmamıştır.
Ve bunu fark ettiğin gün…
İşte o gün, hayatının acı deneyimini yaşamışsındır: tabii bu küçük bir acı.
Gerçekle tanışmışsındır.


Bazı kötü deneyimler bir yerde takılıp kalmak gibidir.
Kariyerinde, çevrende, düşüncelerinde.
Çabalarsın, bir adım ilerleyemezsin.
Kimse açıkça “sen yetersizsin” demez ama sana da yer vermez.
Bir şey olmak istersin.
Ama sürekli birileri senden önce davranır, daha yüksek sesle bağırır, daha geniş yer kaplar.
Sen ise beklemeye alışırsın.
Ve yavaş yavaş, kendine “benim sıram hiç gelmeyecek galiba” demeye başlarsın.

Bu da kötü bir deneyimdir:
Özgüvenin yer çekimiyle tanışması. Tabii gerçekten özgüvensiz, başarısız bir insan da olabilirsin bunu göz ardı etme.


Bir de şu var:
Kimi deneyimler kötü değilmiş gibi başlar.
Hatta seni güçlü hissettirir.
Sorumluluk almaktır mesela.
Bir ailenin yükünü sırtlamak, bir topluluğun liderliğini üstlenmek, bir işe omuz vermek…
Ama zamanla o sorumluluk seni içten içe tüketmeye başlar.
Sen hâlâ başardığını sanırsın ama aslında içeriden çürüyorsundur.
Tükendiğini anlamak, genellikle çok geç olur.


Bir insanın içinden geçen en sessiz krizlerden biri de kendini gerçekleştirememe duygusudur.
Potansiyelinin olduğunu bilirsin.
Bir şeyler yapabilirim, dersin.
Ama hayat o potansiyeli açığa çıkarman için gereken zemini sunmaz.
Belki doğduğun yer, belki çevren, belki de içinde bulunduğun ekonomik sınıf seni sınırlar.
Hayallerin vardır ama gün sonunda faturaların ödenmesi gerekir.

Bu bir çelişkidir.
Ve bu çelişkiyle yaşamak, başlı başına bir kötü deneyimdir.


Sistematik kötü deneyimler vardır.
Günlük, sıradan ama biriktiğinde yıkıcı olan türden.
Patronun seni her sabah görmezden gelmesi.
Toplantıda fikrinin ciddiye alınmaması.
Sokakta birinin seni yok sayması.
Toplumun seni bir şeye indirgemesi: kadınsan “narin”, erkeksin “güçlü”, yaşlıysan “artık yavaş”, gençsen “bilgisiz”…
Tüm bu küçük deneyimler, birikir.
Ve bir gün kendine şunu sorarken bulursun:
“Ben neden bu kadar yorgunum?”



Bir başka tür kötü deneyim:
Zamanın kayıp hissi.

Bir şeyi yıllarca sürdürürsün.
Bir ilişki, bir iş, bir mücadele.
Ama sonra bir anda o şeyin boşluğunu fark edersin.
Gerçekten inanmadığını, sadece alışkanlıkla sürdürdüğünü.
Ve en kötüsü de şudur:
O yıllar geri gelmez.

Zaman, insanın elinden sessizce kaçan tek şeydir.
Ve sen sadece bakarsın.
Ne kadarını boşa harcadığını görmek, insanın kendine karşı yaşadığı en keskin ihanettir.
Başka biri değil.
Sen kendine yapmışsındır bunu.
Ve bununla yaşaman gerekir.

—

Ve elbette yalnızlık.
Ama “aşk yok” anlamında değil.
Daha derin bir yalnızlık.
Fikrinle yalnız kalmak.
Sorgulamanla yalnız olmak.
Hayatı herkes gibi yaşayamamak.
Neşeyle değil, ironiyle bakmak zorunda kalmak.
Çünkü sen, olan bitenin sahte olduğunu fark etmişsindir.
İnsanların neden gülümsediğini değil, neden gülümsemek zorunda kaldıklarını merak edersin artık.
İşte bu, entelektüel bir yalnızlıktır.
Ve bu da bir kötü deneyimdir, sadece daha soylu olanı.

—

Bazen de hiçbir şey olmaz.
Ve işte o “hiçbir şey”, başlı başına bir kötü deneyimdir.
Çünkü hayat dediğin şey, çoğu zaman sıradanlıkla insanı delirtir.
Bir şey olsun istersin.
Bir şey değişsin.
Ama her gün aynı ses, aynı yol, aynı hava, aynı sıkıntı.
Ve sen içinden çığlık atarsın:
“Bir şey olsun artık!”

Bu, insanın içindeki varoluş sancısıdır.
Ve hiçbir ilaç geçirmez.

—

Toparlayacak olursak (ki aslında toparlanacak bir şey de yok):
Kötü deneyimler, sadece aşk acısından ibaret değildir.
Bazen sistemin kendisi acıdır.
Bazen alışkanlıklar.
Bazen fark edemediğin dönüşümler.
Bazen senin bile tanımadığın o sessiz iç çöküşler.
Yani insanın “kırılma” dediği şey, çoğu zaman gürültüsüzdür.

Ve belki de tek yapabileceğimiz şey, şudur:
Kırıldığını unutma ama sürekli elini o kırığa götürme.
Bırak bazen kendi kendine iyileşsin.
Ya da iyileşmiyorsa da taşımayı öğren.
Yani demek istediğim hayat kısa ne olacak bir acıyı en fazla 50-60 yıl yaşarsın sonra zaten ölüp gidiyorsun. Ki zaten kimse bir acıyı 50 60 yıl taşımaz. Çok büyük zannettiğimiz acılar, üzüntüler bile bir iki ayda geçip gidiyor.

Bugünlük bu kadar görüşürüz.

Kendime Yazıyorum

Bu sabah aynaya baktım. Uzun zamandır dikkatlice bakmadığımı fark ettim. Yüzümde bir yorgunluk vardı. Sadece uykusuzluktan değil… başka bir şeydi. Zamanın, kabullenilmiş yalnızlıkların, bastırılmış hayallerin iziydi sanki. Ve tuhaf bir şey oldu, aynaya bakarken içimden bir ses yükseldi. “Bu, senin yaşaman gereken hayat mıydı gerçekten?”

Bir yanıt veremedim. Çünkü belki de ilk kez gerçekten sordum bu soruyu.

Kendime dürüst olmak zorundaydım. Evet, çok şey yaptım. Belki de hep “doğru olanı” yaptım. Ama çoğu zaman sadece hayatta kalmaya çalıştım. Ve bu, yaşamakla aynı şey değilmiş. Şimdi bunu daha iyi anlıyorum.

Zaman zaman içimde sessiz bir panik dolaşıyor. Hani hiçbir şey olmamış gibi devam ettiğim günlerde, birden içimden gelen o fısıltı… “Bir şeyleri kaçırıyorsun.” Ama hemen susturuyorum o sesi. Çünkü susturmak kolay. Çünkü o an çalışmak, kaydırmak, biraz dizi açmak, komik bulmadığım şakalara gülmek daha kolay geliyor.

Nietzsche’nin bir sözü geldi aklıma. “İkinci hayat, yalnızca bir tane hayatın olduğunu fark ettiğinde başlar.” Belki bu sabah o cümleye biraz daha yaklaştım. Belki henüz tam orada değilim ama… eşiğindeyim. Biliyorum.

Bize yaşamayı öğretmediler. Güvende kalmayı öğrettiler. Kalabalıktan sapmamayı. Merak etmeyip ezberlemeyi. Hayallerimizi bile ihtiyaçlara göre budamayı. Her şeyi doğru yaptığımızda iyi bir hayat yaşayacağımızı söylediler ama “iyi”nin ne olduğunu hiç tarif etmediler. Ve ben de bir noktada “iyi çocuk” olmaya çalışırken kendimden uzaklaşmışım galiba.

Sonra bir şey oluyor. Bazen biri gidiyor. Bazen biri kalıyor ama içindeki yeri değiştiriyor. Bazen sadece bir sabah uyanıyorsun ve kendini tanıyamıyorsun. O an bir şey çatlıyor. Ve hayat, ilk defa bir yanılsama gibi görünüyor.

Sonsuz zaman yokmuş. Sadece “şimdi” var. Ve bu tuhaf gerçek, ürkütücü olduğu kadar da sade. Birden anlıyorsun: Sana kalan tek şey, her şey yok olmadan önce biraz olsun “var olma” şansı.

Ve garip bir huzur geliyor ardından. Artık başarısızlıktan değil, boşa geçen zamandan korkuyorsun. Kimseye kendini kanıtlamaya çalışmıyorsun. Daha fazlasını istemek seni utanmaz yapmıyor. Aksine, biraz daha kendin gibi yapıyor.

Kimse seni kurtarmayacak. Mükemmel bir zaman da gelmeyecek. Hayat, ne yazık ki bazı bekleyişleri hiç dikkate almıyor. Ve ben artık fark ediyorum. Beklemeyi bırakmalıyım. Kendim olmayı öğrenmeliyim.

İkinci bir hayat bazen yeni bir şehir, bazen yeni bir meslek değil. Bazen sadece içindeki o çocuğu yeniden dinlemek. Kırgınlıklarını susturmak yerine sarılmak. Hayır diyebilmek. Evet diyebilmek. Sevmek. Kaçmadan, iki elinle tutarak.

Geçmişime kızmıyorum. Bana bugünü gösterdiği için teşekkür ediyorum. Ama artık elimdekileri tutarken, eskileri bırakabilmeliyim. Kendimi de. O susmuş, incinmiş hâlimi de. Çünkü hayat, arkama tabut bağlayarak sürdüremeyeceğim kadar kısa.

Bugün burada, bu satırların başında bir şeyi çok net hissediyorum. Yaşamak dediğim şey… başkalarının onayına sığmıyor. İçimde hâlâ parlayan bir yer varsa, oraya doğru gitmeliyim. Herkesin alkışladığı yere değil. Herkesin anlamasını beklemiyorum artık. Çünkü ilk hayat başkalarına göreydi. Ama bu seferki… sadece bana ait.

Bu yazıyı kimseye öğüt vermek için yazmadım. Belki yalnızca kendime. Belki biraz da bir gün dönüp okuyabilmek için. Çünkü unutmamam gerek: her sabah bir seçim. Ve her seçimde ya biraz daha kendim oluyorum, ya biraz daha uzaklaşıyorum.

Bu sabah aynaya baktım. Ve içimden geçirdim:

Bugün de yaşamak istiyorum. Sadece hayatta kalmak değil. Gerçekten, saklanmadan,ertelemeden yaşamak.

Squid Game 3. Sezon: Heyecandan Kopuşa Uzanan Bir Yolculuk”

Bu gece pek uykum yoktu.
Zihnim meşguldü, ama herhangi bir şeye odaklanacak gibi de değildi.
Tam böyle anlarda, insanın yaptığı şey bellidir:
Kendini bir diziye, bir filme ya da sonsuzca akan ekran ışığına bırakmak.

Ben de öyle yaptım.
Squid Game’in üçüncü sezonunu açtım.
Belki biraz dikkatimi dağıtır, belki kafamı oyalardı.
Aslında çok büyük bir beklentiyle başlamadım ama en azından bir hikâyenin içinde kaybolmayı tercih ettim.
Ve işte gece, bir anda sabaha dönüştü. Üçüncü sezonun tamamı bitti.
Ekran kapandı ama içimde kalanları bir yere bırakmak istedim. O yüzden şimdi bu satırlardayım.

İlk Sezon: Ekrana Kitlenmenin Diğer Adı

Squid Game’in ilk sezonunu izlediğimde zaman durmuş gibi hissetmiştim.
Konusu, görsel dili, karakterleri… hepsi bir araya gelip beni içine çekmişti.
Sıradan insanların, hayatta kalma oyunlarıyla sınandığı o atmosfer hem gerçekçi hem de sarsıcıydı.
Bir yandan kapitalizmin soğuk yüzünü gözümüze sokuyor, bir yandan karakterlerin iç dünyasında gezinmemize izin veriyordu.

Hani bazı yapımlar olur, çok net hatırlarsın ilk izlediğin anı…
İşte Squid Game de benim için öyleydi.
Sadece dizi izlemiyordum; bir dönemeçte gibiydim.
O sezon, birçokları için olduğu gibi benim için de etkileyici bir başlangıçtı.



İkinci Sezon: “Devam Ettirelim” Demekle Olmaz

Sonra ikinci sezon geldi.
Ve açıkçası, birinci sezondaki o saf enerjiden çok uzak bir yerdeydi.
Yeni karakterler, yeni oyunlar… ama eski duygular kayıptı.
Daha gürültülü, daha karmaşık ama daha az derin.
Bir şeyleri fazla açıklamaya çalışıyor gibiydi, ama asıl anlatması gereken şeyi unutmuştu sanki.

Yine de izledik.
Çünkü insan başlanan bir hikâyeyi yarım bırakmak istemiyor.



Üçüncü Sezon: İyi Niyetle Başladık, Yorularak Bitirdik

Ve bu gece izlediğim üçüncü sezon…
Aslında başlangıcı hiç fena değildi.
Görsel atmosfer korunmuştu, ritim de ilk birkaç bölümde iyi gidiyordu.
Ama ilerledikçe fark ettim: heyecan değil, alışkanlık izletiyor artık diziyi.

Yeni oyunlar vardı ama eskisi kadar zihin açıcı değildi.
Karakterler tanıdık kalıpların içine sıkışmış gibiydi.
Bazı dramatik sahneler vardı ama beni etkileyen çok az an oldu.
Sanki formül aynıydı ama içindeki malzeme eksilmişti.

Bir yandan “devam etsin” arzusu hissediliyordu yapımda,
ama diğer yandan “ne anlatacağız?” sorusunun tam cevabı bulunamamış gibiydi.



Peki Ya Bu Üçüncü Sezon Ne Dedi

Belki de dizinin en büyük sorunu, hikâyeyi büyütmeye çalışırken özünü küçültmesi oldu.
İlk sezondaki sade ama çarpıcı anlatım, yerini daha karmaşık ama daha etkisiz bir yapıma bırakmış.
Bir karakterin ölümü bile seni artık o kadar sarsmıyor çünkü onu zaten pek tanımamışsın.
Oyunlar büyük ama duygular küçük.

Ama şunu da teslim edelim:
Hâlâ izlenebilir.
Hâlâ bazı açılardan ilginç.
Ama heyecan değilse de, sadakat taşıyor diziyi.

Ben bu gece sabaha karşı bir diziyi değil, bir yolculuğun son virajını izledim sanki.
Başlayan, yükselen, sonra yavaş yavaş solan bir hikâyenin uzatmalı son perdesi.




Sonuç Yerine

Squid Game 3. sezon, kesinlikle izlenmez demem.
Ama ilk sezonun etkisini arıyorsan, biraz hayal kırıklığına uğrayabilirsin.
Dizi artık “oyunlar üzerinden hayatı sorgulamak” yerine, “bir sezon daha nasıl çıkarırız” sorusuyla ilerliyor gibi.
Ve bu da, her güzel şeyin biraz uzatıldığında nasıl yıpranabileceğini gösteriyor.

Ben bu gece sadece bir dizi izlemedim.
Biraz kafamı dağıttım, biraz zaman geçirdim.
Bazen insanın daha fazlasına da ihtiyacı olmuyor zaten.

Hepsi bu.

Bu gece  uyuyamadım.
Bazen oluyor böyle. Uyku geliyor gibi yapıyor, göz kapaklarım ağırlaşıyor gibi oluyor, ama sonra gidiyor.
Bana dokunmadan, bana uğramadan başka birinin gecesine düşüyor sanki.
Ben kalıyorum. Yarı karanlık bir odada, yarım yamalak düşüncelerle…

Zamanın gece hali biraz acımasız.
Gündüz ne varsa susturuyor.
Geceleri insan kendine biraz fazla yakın oluyor galiba. Hatta fazla fazla.
Her şey sessizleşince, en gürültülü şey senin kafanın içi oluyor çünkü.
Ve bazen o ses, insanın uyuyamama nedeni değil sadece…
Uyanmak istememe sebebi de olabiliyor.

Bir şey düşünmüyorum bu gece.
Hayır, düşünmüyorum demem belki yanlış…
Düşüncelerimi cümleye çevirmeye üşeniyorum.
Sadece geçiyorlar içimden.
Bir trenin camından dışarı bakar gibi izliyorum hepsini.
Geçmiş, gelecek, pişmanlık, ne olacaklar…
Hiçbiri elimde değilmiş gibi.
Belki de hiç olmadı.

Sonra bir bakıyorum… sabah olmuş.
Uyanmamıştım ki, nasıl sabah oldu diye soruyorum kendime.
Ama oluyor işte.
Sabahlar geliyor.
Hayat, bizi beklemiyor.
Sen üzgünsün diye bir gün durmuyor.
Sen yalnızsın diye güneş biraz daha yavaş doğmuyor.

Sabahlar oluyor.
İstesen de, istemesen de.

Ve bu sabah da öyle.
Göz kapaklarım hiç kapanmadan yeni bir gün açıldı.
Ben hâlâ aynıyım.
Ama dünya değişti.
Sokakta kuşlar ötmeye başladı, çöp kamyonu geçti az önce.
Birileri işe gitti, birileri belki kavga etti, belki barıştı…
Hayat, benden bağımsız şekilde devam etti.

Ben ise sadece buradayım.
Uykusuz.
Ama uyanık da değil.
Hayatta.
Ama canlı değil gibi biraz.
Ne tam var, ne tam yok…

Ama buradayım işte.

Belki bu da bir şeydir.
Olmak.
Bir sabahı karşılamak.
Her şey darmadağınken bile nefes almaya devam etmek.

Kimse alkışlamayacak.
Kimse tebrik etmeyecek.
Ama sen biliyorsun.

Bu da bir tür cesaret midir?